nr 06 oktober 2011

Details

Hits: 1223

Heemkundevereniging

Galopia.

Periodiek 6. Verscheen oktober 2011.

Korte inhoudsbeschrijving:

Donderdag, 27 november 1941. Hoe een vredige en arbeidzame dag op de Heesel eindigde in een grote catastrofe.

Tegen de avond wordt boven Gulpen vliegtuiggeronk waargenomen. Vier mensen gaan voor een laatste inspectietocht langs de veestallen. Vijfendertig meter van de boerderij komt een Engelse bom tot ontploffing. De vier mensen, Harrie Frijns, Sjef Roumans, Sjeng Frijns en Willy Roemans overleven deze explosie niet. Getuigenissen van Gulpenaren staan in dit artikel. De officiële lezing van de overheid en de mogelijke reden waarom net hier deze alles verwoestende bom terecht kwam. Op initiatief van Heemkundevereniging Galopia is hier een kruis met plaquette geplaatst. Op 27 november, 70 jaar na dato zal dit kruis door onze Deken worden ingewijd en in aanwezigheid van onze Burgemeester worden onthuld. Leden van de schutterij zullen een erewacht vormen en een lid van de Harmonie zal als eerbetoon aan de overledenen de Last Post spelen.

De opkomst van de margarine en de dreigende teloorgang van de Gulpener Botermarkt.

In de dertigerjaren van de vorige eeuw werd de weekmarkt in Gulpen hoofdzakelijk gedragen door de boterhandel. Maar er lag een grote bedreiging op de loer, de opkomst van de margarine. Margarine mocht niet met echte boter worden vermengd. Dit verbod dreigde door de overheid opgeheven te worden waardoor de botermarkt in Gulpen in haar bestaan werd bedreigd. Een exemplaar van het Nederlands weekblad voor Zuivelbereiding en handel van 29 maart 1938 is bewaard gebleven. De tekst en ook de prachtige foto’s van activiteiten op de (boter)markt uit dit blad zijn in dit artikel opgenomen.

De lijkwagen.

Op de dag van vandaag verzorgen ondernemingen de uitvaart van een overledene. Als er in een ver verleden iemand was overleden die op geringe afstand van kerk en kerkhof woonde dat werden buren en vrienden ingeschakeld.  Maar als de overledene op een gehucht buiten het dorp woonde dan was een handkar en een kar die door een paard werd getrokken de enige oplossing. Was de overledene ‘van stand’ dan kon dat ook per koets gebeuren. Verslagen uit de gemeenteraad beschrijven de problemen die er zijn om een koets aan te kopen en ook over de plek waar deze moet worden gestald. Maar de garagehouder Jean van Loo-Bastiaans heeft ook belangstelling voor dit transport. Hij stelt voor een lijkwagen aan te schaffen maar er zijn veel problemen over het dragen van de kosten voor deze manier van vervoer. Een verslag van de discussie in de gemeenteraad en de onderhandelingen met de heer van Loo staan in dit artikel.

Kruisje bij de Kampbron.

De geschiedenis van de veldkruisen van Gulpen en omliggende gehuchten krijgen ook de aandacht van Galopia. De geschiedenis van het veldkruis aan de Kampbron vermengd met de persoonlijke geschiedenis van een meisje dat er tijdens haar lagere schooltijd dagelijks aan voorbij komt en later tijdens haar “uitwonen” de veranderingen waarneemt. Geschiedenis vermengt met een brok fantasie maken van dit kruis iets bijzonders. Onlangs werd er voor de derde keer een kruis op deze plek geplaatst. De laatste keer door toedoen van een lid van Galopia.

Anekdotes

-          Verbod op babyborrel

-          Geen gelaatsbedekking in Gulpen.

-          Oude wijsheden.

Kantonhof.

In de Dorpsstraat is nog steeds te zien waar de vroegere kantonhof is geweest. Van 1842 tot 1933 was hier het Kantongerecht voor dit arrondissement gevestigd. Wat betekent het kantongerecht binnen het huidige strafrecht en hoe was vroeger de werkwijze. 91 Jaar lang zijn dagelijks strafzaken gevoerd. Meer dan 27 meter archiefmateriaal ligt opgeslagen in het RHCL. Voorbeelden van strafzaken staan in dit artikel vermeld. Wat was de strafmaat. Was er hoger beroep mogelijk? Niet alleen strafzaken maar o.a. het benoemen van een voogd was een zaak die bij het kantongerecht diende.

Doorsteek van markt naar Rijksweg, een druk stukje Gulpen.

Is de huidige aansluiting van de Dorpsstraat op de Rijksweg er altijd geweest? Een kadasterkaart uit 1841 bood de oplossing. Hierop is te zien hoe klein Gulpen was. De kern was de Dorpsstraat, Markt en enkele bebouwingen in de Rosstraat. Op de Kiebeukel en op de toenmalige Varkensmarkt het huidige Kapelaan Pendersplein stonden ook enkele huisjes. De doorgang vanaf de Markt naar de Rijksweg kon hooguit te voet of met een handkar gebeuren. Als men vanaf de Markt naar Aken wilde moest dat door de Looierstraat, door de Gulp en via de Nieuwstraat naar de steenweg, de huidige Rijksweg. Vanaf de Markt naar Maastricht dan was dat via de Rosstraat, Kapelaan Pendersplein en verder naar de Rijksweg. Dit alles is een conclusie naar aanleiding van de kadasterkaart uit 1841. De verdere ontwikkelingen die leiden naar de huidige situatie staan beschreven in dit artikel.